انحراف بینی چیست؟ علائم و بهترین روش های درمان آن

«انحراف بینی» یا «Deviated septum» یکی از مشکلاتی است که می‌تواند دردسرهای زیادی را چه از نظر راحت نفس کشیدن و در مواردی چه از نظر زیبایی برایمان به وجود بیاورد. در این مقاله با هم نگاهی به علت بروز این مشکل، روش‌های درمان آن و راه‌های جلوگیری از ایجادش می‌اندازیم. با ما همراه باشید.

منظور از انحراف بینی چیست؟

در میان حفره بینی، تیغه‌ای از جنس غضروف وجود دارد که به آن «سپتوم» (Septum) می‌گویند. در حالت طبیعی، وجود این تیغه باعث ورود و خروج آسان هوا‌ در بینی می‌شود. حالا اگر این تیغه، انحراف داشته باشد یعنی از حالت مستقیم خودش به دلیل‌های گوناگون، خارج شده باشد، می‌گویند که فرد دچار انحراف بینی شده است. هر چقدر که این انحراف، شدیدتر باشد، نفس کشیدن برای فرد سخت‌تر می‌شود و مشکلات دیگری را هم برایش به وجود می‌آورد.

علت انحراف بینی چیست؟

انحراف بینی به دلیل‌های گوناگونی رخ می‌دهد؛ مثلا:

• انحراف بینی مادرزادی

درصدی از افراد همراه با انحراف بینی به دنیا می‌آیند. در این وضعیت، سپتوم بینی فرد با چند درجه انحراف رشد می‌کند.

• ضربه به بینی

این ضربه می‌تواند در اثر «زمین خوردن»، «تصادف کردن»، «خوردن توپ به بینی هنگام بازی فوتبال یا بسکتبال»، «ضربه بر اثر مشت خوردن» و … ایجاد شود.

• افزایش سن

در این مورد فرد که از قبل کمی انحراف تیغه بینی را داشته با بالا رفتن سن و ضعیف شدن غضروف‌های بینی این مشکل را بسیار بیشتر از قبل، تجربه می‌کند.

علائم انحراف بینی چیستند؟

هنگامی که از انحراف بینی حرف می‌زنیم افراد به دو دسته تقسیم می‌شوند:

1. کسانی که می‌دانند دچار انحراف بینی هستند
2. کسانی که هنوز از این موضوع خبر ندارند

گاهی انحراف بینی آنقدر زیاد است که اثر خود را روی ظاهر بینی فرد هم نشان می‌دهد. گاهی هم این انحراف با به وجود آمدن علائم، حضور خود را به اطلاع فرد می‌رساند؛ مثلا:

• سخت شدن نفس کشیدن و احساس کیپ بودن بینی در یکی از سوراخ‌ها یا هر دو
• احساس گرفتگی در بینی
• به وجود آمدن صدا موقع نفس کشیدن
• احساس خشکی در بینی
• احساس خشکی در دهان به دلیل نفس کشیدن ناخودآگاه از دهان موقع کیپ بودن بینی
• احساس فشار در سوراخ‌های بینی
• خونریزی از بینی (خون دماغ شدن)
• درگیر بودن با التهاب و حتی عفونت سینوزیت
• نشنیدن بوها یا همان کم شدن احساس بویایی
• ترجیح برای خوابیدن در یک جهت مشخص به دلیل راحت‌تر نفس کشیدن
• تغییر صدای صحبت کردن (تو دماغی حرف زدن)
• احساس سوزش در گلو
• درگیر بودن با خلط در پشت گلو
• تولید صدا موقع نفس کشیدن در خواب (خروپف کردن)

انواع انحراف بینی کدامند؟

در کل، انحراف بینی به سه شکل می‌تواند خود را نمایش دهد:

• حالت اول: کاملا کج بودن تیغه سپتوم و در نتیجه آن کیپ شدن کامل دو حفره بینی
• حالت دوم: کج بودن سپتوم و همراه با آن کج بودن ظاهر بیرونی و ساختار بینی اما باز بودن هر دو حفره بینی
• حالت سوم: کج بودن تیغه سپتوم و باز بودن یکی از دو حفره بینی

کج بودن تیغه سپتوم چه از نظر ظاهری و چه از نظر تنفس راحت، می‌تواند برای فرد مشکلاتی را به وجود بیاورد و حتی ریتم زندگی او را دچار اختلال کند.

انحراف بینی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اگر انحراف بینی شدید باشد شما خودتان قبل از هر چیز، وجود مشکل را حس خواهید کرد؛ مثلا چند مورد از علائمی که کمی قبل برایتان توضیح دادیم را خواهید داشت یا وقتی نمای داخلی بینی خود را در آینه می‌بینید تقارن نداشتن حفره‌های بینی‌تان را به راحتی تشخیص می‌دهید.

ولی در نهایت باید برای تشخیص نهایی به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی سر بزنید. پزشک می‌تواند از چند راه، وجود انحراف بینی در شما را تشخیص دهد:

• بررسی ظاهری و استفاده از یک چراغ قوه و ابزار «اسپکولوم» برای بررسی حفره‌های بینی
• استفاده از اسپری‌های بینی برای منقبض کردن بافت‌های داخلی بینی و بررسی راحت‌تر حفره‌ها
• آندوسکوپی
• سیتی‌اسکن

عواقب عدم درمان به موقع انحراف بینی چیست؟

انحراف بینی می‌تواند روی کیفیت زندگی شما و سلامتتان تاثیر جدی بگذارد. بیایید نگاهی به دردسرهایی که پشت گوش انداختن درمان انحراف بینی برایتان به وجود می‌آورند بیندازیم:

       . مشکلات تنفسی

انحراف بینی می‌تواند لیست بلند بالایی از مشکلات تنفسی را برایتان به وجود بیاورد؛ از خونریزی بینی بگیر تا درگیری با عفونت‌های سینوسی.

 . سخت شدن تمیز کردن بینی

بینی هم جزو بخش‌هایی از بدن است که باید مراقب تمیز بودنش باشیم. این موضوع وقتی درگیر انحراف بینی هستیم به این سادگی‌ها نیست و حتی در موارد شدید می‌تواند تقریبا غیر ممکن باشد. به دنبال این ماجرا زمینه برای مبتلا شدن به عفونت‌های مختلف فراهم می‌شود.

 . تجربه سنگین مشکلات خواب

یکی از چیزهایی که می‌تواند خواب راحت و عمیق را برایتان به همراه داشته باشد، راحت نفس کشیدن در طول خواب است. انحراف بینی با مسدود کردن مسیرهای هوایی می‌تواند باعث شود که در طول شب چندین بار از خواب بپرید، احساس خفگی بهتان دست دهد و به این ترتیب، خوابی ناقص را تجربه کنید. همین موضوع به تنهایی می‌تواند احساس خستگی را در طول روز برایتان به دنبال داشته باشد.

     . تاثیر منفی روی زیبایی چهره

بینی، بخش مهمی از چهره انسان را تشکیل می‌دهد و به تنهایی یکی از معیارهای زیبایی هم هست. اگر انحراف بینی شدید باشد و تعادل اعضای چهره را بر هم بزند به راحتی می‌تواند زیبایی شما را تحت تاثیر قرار داده و از قدرت آن کم کند.

      . کم شدن اعتماد به نفس

انحراف بینی با تحت تاثیر قرار دادن زیبایی شما می‌تواند روی آن بخشی از اعتماد به نفس که از زیبایی‌تان ریشه می‌گیرد اثر منفی باقی بگذارد. اگر شما روحیه حساسی داشته باشید یا از قبل با مشکلات روحی دست و پنجه نرم می‌کردید مشکل انحراف بینی‌تان می‌تواند همه چیز را بدتر کرده و زندگی را برایتان سخت کند. حتی شاید تصمیم بگیرید که کمتر در جمع‌های خانوادگی و دوستانه حاضر شوید و کم‌کم به فردی گوشه‌گیر و تنها تبدیل شوید.

اهمیت عمل انحراف بینی در چیست؟

عمل انحراف بینی می‌تواند چندین و چند فایده برایتان داشته باشد. بیایید چند تا از آنها را با هم بشماریم:

• خلاص شدن از دست مشکلات تنفسی و کشیدن یک نفس راحت
• رهایی از دست خونریزی، خشکی، آپنه خواب، خروپف کردن و دیگر عوارض انحراف بینی
• افزایش اعتماد به نفس و حتی به دست آوردن موفقیت‌های بیشتر در کار و زندگی شخصی به دلیل تقویت روحیه
• افزایش کیفیت لحظه‌های خواب و بیداری
• درمان دائمی انحراف بینی در زمان کوتاه

بنابراین اگر تشخیص پزشکتان این است که برای درمان انحراف بینی باید جراحی کنید، به جای چرخاندن لقمه دور سرتان، یک نفس عمیق از یکی از حفره‌های باز بینی‌تان بکشید و برای رهایی همیشگی از دست این مشکل به حرف پزشکتان گوش دهید!

روند جراحی انحراف بینی چطور است؟

در طول جراحی انحراف بینی بعد از آنکه وارد اتاق عمل شدید، متخصص بیهوشی به شما داروی بیهوشی تزریق می‌کند. پرستاران و متخصص بیهوشی تا بعد از تمام شدن عمل، در کنارتان هستند و «فشار خون»، «ضربان قلب» و «سطح اکسیژن خون» شما را اندازه‌گیری می‌کنند. خیالتان راحت که تنها نمی‌مانید و همه مراقبتان هستند.

پزشک متخصص گوش و حلق و بینی برای اصلاح انحراف بینی‌تان برش‌هایی را در بینی‌تان ایجاد می‌کند و عمل را پیش می‌برد.

این عمل بین 30 دقیقه تا 2 ساعت طول می‌کشد و معمولا بعد از انجام عمل نیازی به بستری شدن  طولانی پیدا نمی‌کنید. بسته به شرایط ویژه شما و تشخیص پزشک، چیزی بین شش ساعت تا یک روز بعد از عمل مرخص خواهید شد.

قبل از انجام عمل انحراف بینی باید چه کارهایی انجام دهیم؟

قبل از انجام هر عملی از جمله انحراف بینی باید چند کار را پیش ببرید. بیایید نگاهی به آنها بیندازیم:

• بیماری زمینه‌ای خودتان را به اطلاع پزشک برسانید

اگر دچار بیماری خاصی هستید مثلا «دیابت»، «کم کاری تیروئید»، «پُر کاری تیروئید»، «مشکلات انعقاد خون» و … یا به چیزی حساسیت دارید حتما آن را به گوش پزشکتان برسانید تا موقع عمل، مشکلی برایتان پیش نیاید.

• انجام آزمایش خون

در این آزمایش، مواردی مثل: CBC»»، «PT»، «PTT»، «INR»، «FBS»، «BUN»، ««CR و … در خون شما مورد بررسی قرار می‌گیرند.

• تست بارداری

اگر خانم هستید حتما قبل از انجام عمل از اینکه باردار نیستید مطمئن شوید. پزشکتان می‌تواند آزمایش خون مربوط به آن را برایتان بنویسد.

• انجام سی تی اسکن و گرافی‌های تخصصی از صورت و بینی

پزشک برای بررسی دقیق‌تر انحراف بینی و بخش‌هایی که با معاینه عادی به چشم نمی‌آیند به بررسی عکس‌های «سی تی اسکن» از سر و بینی شما نیاز دارد.

• گرفتن نوار قلب

شما برای انجام عمل انحراف بینی به ویژه اگر با عمل زیبایی بینی ترکیب شود باید بیهوش شوید. به همین دلیل پزشک برای شما تست نوار قلب را می‌نویسد تا از سلامت قلبتان مطمئن شود.

• عکس از قفسه سینه

برای مطمئن شدن از سلامت ریه‌هایتان گرفته می‌شود.

• ویزیت شدن پیش متخصص بیهوشی

اگر پزشک تشخیص داد که برای انجام عمل انحراف بینی باید به طور کامل بیهوش شوید، حتما باید پیش یک متخصص بیهوشی، تست بیهوشی انجام دهید. به این ترتیب، اگر به ماده بیهوشی حساسیت داشته باشید، قبل از عمل متوجه آن می‌شوید.

بهترین سن برای عمل انحراف بینی چیست؟

بهترین سن برای انجام انحراف بینی حتی برای کسانی که از روز تولد دچار این مشکل هستند، بعد از تمام شدن سن رشد است. در این صورت، غضروف‌ها به نهایت رشد خودشان رسیده‌اند و امکان تغییر شکل بعد از عمل به کمترین حد خود می‌رسد. به همین دلیل، بیشتر پزشکان متخصص، بهترین زمان برای انجام عمل انحراف بینی را بین 20 تا 30 سالگی در نظر می‌گیرند.

آمادگی قبل از عمل انحراف بینی شامل چه بخش‌هایی می‌شود؟

• از دو هفته قبل از عمل، نوشیدن الکل و کشیدن سیگار را بسیار کاهش دهید
• از دو هفته قبل از عمل، مصرف خودسرانه‌ی داروهایی مثل «آسپیرین»، «بروفن»، «ژلوفن»، «ویتامین E»، «ایندومتاسین»، «ناپروکسن»، «ادویل» و … را قطع کنید. اگر هم با دستور پزشکتان این داروها را مصرف می‌کنید این موضوع را به اطلاع پزشک متخصص گوش و حلق و بینی‌تان برسانید
• روز قبل از عمل، مقدار کافی آب بنوشید و استراحت کنید
• هشت ساعت قبل از عمل، چیزی نخورید و قبل از این بازه زمانی هم غذای سبک و سالم بخورید
• روز عمل، لباس ساده بپوشید، خودتان را آرایش نکرده و زیورآلاتتان را در خانه بگذارید
• حتما فردی را همراه خودتان ببرید

چگونه از پس مراقبت‌های بعد از عمل انحراف بینی بربیاییم؟

مراقبت‌های بعد از عمل انحراف بینی، بخش مهمی از روند درمان نهایی شما را در برمی‌گیرند. در ادامه، مهم‌ترین کارهایی که باید بعد از عمل سپتوپلاستی انجام دهید را برایتان توضیح می‌دهیم:

• سیگار نکشید

سیگار کشیدن بعد از عمل بینی حالا چه عمل درمانی مثل انحراف بینی باشد و چه عمل زیبایی، با کاهش سطح اکسیژن خون باعث کند شدن روند بهبودتان می‌شود. بنابراین، برای اینکه بتوانید بهتر و سریع‌تر دوران نقاهت بعد از عمل را سپری کنید، تا جایی که می‌توانید دور سیگار کشیدن را خط بکشید.

• مراقب خیس شدن صورتتان باشید

تا چند روز بعد از عمل، پزشک از شما می‌خواهد که حمام نکنید و صورتتان را با آب نشورید. شاید انجام این کارها برایتان چندان خوشایند نباشند اما از خیس شدن محل جراحی و عفونت در آن جلوگیری می‌کند. می‌توانید در طول این مدت از شامپوهای خشک برای تمیز کردن موهایتان و دستمال مرطوب برای پاک کردن صورتتان استفاده کنید.

• عینک نزنید

استفاده کردن از عینک طبی یا آفتابی بعد از انجام عمل انحراف بینی پیشنهاد نمی‌شود. چون تیغه بینی و در شرایطی که عمل زیبایی هم انجام داده باشید، ساختمان بینی‌تان دستکاری شده است. حالا اگر قبل از بهبودی کامل، فشار عینک را روی آن ایجاد کنید شاید دچار دردسر شوید. اگر از عینک طبی استفاده می‌کنید سعی کنید تا چند روز بعد از عمل، لنز طبی را جایگزین آن کنید.

• طبق دستور پزشک، بینی‌تان را شستشو دهید

درست است که در طول دوران نقاهت بعد از عمل تا چند روز اجازه شستن صورتتان را ندارید ولی باید در بازه بین 24 تا 36 ساعت بعد از عمل، چندین بار بینی‌تان را با سرم شستشو تمیز کنید. البته باید این کار را بدون استفاده از وسایلی مانند گوش پاک کن یا هر چیزی شبیه به آن انجام دهید!

عوارض عمل انحراف بینی چیست؟

هر جراحی، خطرات و عوارض خاص خودش را دارد. البته احتمال بروز این عوارض کمتر از چیزی است که فکرش را می‌کنید و حتی در مواردی این عوارض بسیار نادر هستند. ولی در هر حال برای آنکه  بتوانیم درمان انحراف بینی را از تمام جنبه‌ها به شما توضیح دهیم باید نگاهی هم به این موارد بیندازیم:

• عفونت در محل جراحی شده

علائم این عفونت شامل «تورم شدید»، «درد شدید»، «ترشحات غیرطبیعی»، «تب» و «قرمزی» است.

• خونریزی غیر طبیعی

وجود کمی خون در بینی بعد از عمل جراحی انحراف بینی، طبیعی است ولی اگر بعد از عمل، بینی‌تان دچار خونریزی غیر طبیعی شد حتما این موضوع را به پزشکتان اطلاع دهید.

• نشنیدن بوها

برخی از افراد تا مدتی بعد از عمل نمی‌توانند به درستی بوها را تشخیص دهند. این موضوع در بیشتر موارد به خودی خود برطرف می‌شود.

• اختلال در تنفس

با وجود آنکه یکی از هدف‌های جراحی انحراف بینی، به وجود آوردن بستری برای راحت‌تر نفس کشیدن است ولی گاهی به دلیل‌های مختلف، فرد دچار اختلال در تنفس می‌شود.

• تشکیل بافت‌های اضافی در طول دوره ترمیم

گاهی بینی در طول دوره درمان، بافت‌های اضافی اطراف ناحیه جراحی شده تشکیل می‌دهد. اگر چنین چیزی رخ دهد پزشک در طول یک جراحی دیگر این بافت‌ها را اصلاح خواهد کرد.

• درگیر شدن با عوارض بیهوشی

بدن برخی از افراد به ماده بیهوشی واکنش نشان می‌دهد و بعد از عمل دچار «تهوع»، «استفراغ»، «خواب آلودگی»، «واکنش آلرژیک»، «خطر عفونت» و «مشکلات تنفسی» می‌شوند.

• عفونت سینوس‌های صورت

گاهی دستکاری بافت‌های بینی، سینوس‌ها را تحریک کرده و باعث ایجاد یا افزایش عفونت در این منطقه می‌شود.

• خشکی بینی از داخل و خارج

خشک شدن بینی بعد از عمل انحراف بینی یکی از عوارض طبیعی آن است که پزشک برای کمتر شدن آن از شما می‌خواهد که بینی‌تان را با سرم شستشو دهید. در این میان گاهی هم روی بینی‌تان پوسته پوسته می‌شود که بعد از گذر چند روز خود به خود برطرف می‌شود.

• بی‌حس شدن دندان‌ها

در موارد کمیابی پیش می‌آید که فرد بعد از عمل انحراف بینی دچار بی‌حسی دندان‌های فک بالا یا در موارد شدیدتر، بخش‌هایی از صورتش می‌شود.

چطور می‌توانیم از بروز انحراف بینی جلوگیری کنیم؟

همانطور که کمی قبل با هم گفتیم، دو دلیل اصلی که باعث ایجاد انحراف بینی می‌شوند، انحراف بینی مادرزادی و انحراف بینی در اثر انواع گوناگونی از ضربه‌ها به بینی است. در مورد نوع اول، کاری از دست کسی ساخته نیست، کسی هم مقصر ایجاد آن نیست.

ولی در مورد دسته دوم می‌توانید با استفاده از روش‌های زیر احتمال به وجود آمدن انحراف بینی را بسیار کم کنید:

• موقع رانندگی، بستن کمربند ایمنی را فراموش نکنید

به شما اطمینان می‌دهیم که بستن کمربند ایمنی موقع رانندگی، نه تنها از ایجاد انحراف بینی در اثر ضربه‌های ناگهانی و پیش‌بینی نشده جلوگیری می‌کند، بلکه از جانتان هم محافظت خواهد کرد.

• حفظ امنیت موقع ورزش کردن

ورزش برای سلامتی بسیار مفید است ولی همین ورزش کردن اگر به شکل اصولی و با رعایت نکات ایمنی انجام نشود می‌تواند در کنار ایجاد انحراف بینی در اثر ضربه، مشکلات بسیار بیشتری را برایتان به وجود بیاورد. بنابراین، اول امنیت، بعد ورزش.

• حفظ خونسردی!

اگر اهل دعوا هستید و با شنیدن یک واژه اضافی از سوی دیگران از کوره در می‌روید باید بگوییم که یکی از کاندیدهای اصلی برای روبه‌رو شدن با انحراف بینی هستید چون فقط به اندازه یک مُشت با آن فاصله دارید!

پاسخ به چند پرسش پُرتکرار در مورد انحراف بینی

شاید پرسش‌های زیر در ذهن شما هم به وجود آمده باشند. بیایید با هم نگاهی به آنها بیندازیم:

• آیا انحراف بینی و تنگی نفس به هم ارتباطی دارند؟

بله. وجود انحراف بینی باعث می‌شود تا یک یا هر دو حفره بینی دچار گرفتگی شده و نفس کشیدن را برای فرد بسیار سخت و طاقت‌فرسا کند. این ماجرا به ویژه در زمان خواب می‌تواند بسیار ناراحت کننده باشد چون باعث می‌شود فرد با احساس خفگی از خواب بپرد.

 

• آیا کج بودن بینی همان انحراف بینی است؟

خیر. این طور نیست که تمام بینی‌های کج حتما به دلیل انحراف بینی به این شکل درآمده باشند. چون گاهی فرد اصلا متوجه انحراف بینی خود نمی‌شود. ولی این امکان وجود دارد که انحراف شدید بینی باعث کج به نظر رسیدن بینی شود. بنابراین نمی‌توان همیشه تمام تقصیرها را گردن انحراف تیغه بینی انداخت.

• آیا تمام کسانی که از عفونت سینوزیت رنج می‌برند، انحراف بینی دارند؟

خیر. درست است که انحراف بینی می‌تواند باعث عفونت سینوس‌ها شود اما این بدان معنا نیست که تمام کسانی که با عفونت سینوس‌هایشان درگیر هستند حتما انحراف بینی دارند.

• آیا می‌توان انحراف بینی را با دارو یا ماساژ درمان کرد؟

تیغه میانی بینی یا همان سپتوم از جنس غضروف است و انحراف در آن با دارو اصلاح نمی‌شود. داروها فقط می‌توانند عوارض ناشی از انحراف بینی که شامل «خونریزی بینی»، «خشکی»، «التهاب»، «کیپ شدن شدید» و … هستند را کمتر کنند؛ اما درمان نهایی و دائمی با جراحی صورت می‌گیرد.